ناگفته‌های مسائل دوجانبه ایران و افغانستان از حق‌آبه هیرمند تا موضوعات مرزی

نماینده ویژه رئیس جمهور و رئیس نمایندگی سیاسی ج.ا.ایران در کابل در گفت‌وگوی اختصاصی با ایران‌پرس درباره موضوعات مختلف روابط ایران و افغانستان سخن گفت.

«حسن کاظمی‌قمی» در گفت وگوی اختصاصی با خبرنگار ایران‌پرس در کابل، درباره اهمیت تحقق حق‌آبه ایران از رود هیرمند تصریح کرد، این حکومت از ابتدای حمکرانی در کابل، معاهده 1351 هجری‌شمسی را به‌عنوان یک معاهده بین‌المللی قبول دارد و طالبان در یادداشت‌های رسمی خود بر تامین حق‌آبه ایران درچارچوب این معاهده تاکید کرده است. 
رئیس نمایندگی ایران در کابل افزود، حکومت فعلی طالبان معتقد است معاهده 1351 هجری‌شمسی، توافقی بین‌طرفی است و باید اجرا شود و بر مفاد این معاهده ازجمله در سال‌های نرمال آبی باید 820 میلیون مترمعکب آب وارد ایران شود  تاکید دارد.  
کاظمی‌قمی تاکید کرد، بر اساس این معاهده باید سه ایستگاه سنجش آب در سه نقطه ایجاد شود که در این زمینه با حکومت طالبان توافق شده و مقدمات ایجاد سه ایستگاه درحال انجام است.
سفیر ایران در افغانستان اظهار کرد، اما میزان آبی که امسال رها شد، میزان بسیار کمی از آن وارد ایران شد و بخش عظیمی از این آب به منطقه شوره‌زار «گودزره» رفت.

مسیر انحرافی سد کمال‌خان
کاظمی‌قمی‌گفت، نکته دیگر اینکه قبل از آمدن طالبان، در دروه حکومت قبلی در افغانستان به احداث سد «کمال‌خان» اقدام شد و به گفته متخصصان، این سدی انحرافی بوده، چرا که میزان گنجایش آب پشت سد حدود 52 میلیون متر مکعب است. 
رئیس نمایندگی ایران در افغانستان تصریح کرد، عمده آبی که از مسیر رودخانه هیرمند جاری می‌شود و بر اثر سیلاب‌ها به سمت استان نیمروز و سپس ایران می‌آید، در سال‌های بارندگی خوب است و  حجم آب، بالای یک میلیارد متر مکعب است.
سفیر ایران در کابل افزود، ظرفیت سد کمال‌خان کم است و زمانی که آب با حجم زیاد به این سد می‌رسد پُر می‌شود اما یک مسیر ایجاد شده است و آب به سمت منطقه «شوره‌زار» سرازیر می‌شود.  
کاظمی‌قمی‌گفت، طی یک سال مذاکره با طرف‌های افغان به‌ویژه در گفت وگوهای اخیر و جلسه با وزیر خارجه حکومت طالبان، آنان بابت هدر رفتن آب ابراز تاسف کردند و این موضوع را ناشی از اشکال‌های فنی سد کمال‌خان می‌دانند و این حرف درستی است.
سفیر ایران در کابل اظهار کرد، مسیر جلو و پشت سد کمال‌خان نیاز به لایروبی دارد و همچنین باید اقدام‌هایی انجام شود تا سیلاب به‌مسیر انحرافی نرود و در گفت‌وگوهای اخیر با مقام‌های ارشد طالبان تاکید شده است که اشکال‌های فنی باید برطرف شود. 
کاظمی‌قمی ابراز امیدواری کرد، با توجه به اینکه مقام‌های طالبان بر رفع اشکال‌های فنی سد کمال‌خان تاکید کردند برای مسدود کردن مسیر انحراف آب این سد اقدام‌های عملی را شروع کنند و ایران هم می‌تواند به آنان کمک کند. 

چرایی تنش‌های مرزی میان ایران و افغانستان

کاظمی‌قمی همچنین درباره علت تنش‌های مرزی اظهار کرد، مساله تنش‌های مرزی میان ایران و افغانستان، یکی از اولویت‌های ایران برای توجه به امنیت مرز، روان‌سازی، هوشمندسازی و اقتصادی کردن مرز است. 
سفیر ایران در کابل گفت، باید این واقعیت پذیرفت که با یک مرز حدود 950 کیلومتری روبه‌رو هستیم. این مرز فاقد اقدام‌های حفاظتی فیزیکی است و از مرز دو کشور ترددهای فراوانی به طور قانونی و غیرقانونی انجام می‌شود.  
رئیس نمایندگی ایران در افغانستان تاکید کرد، با توجه به شرایط افغانستان و وضعیت پیش آمده، بخش عمده آن ناشی از سیاست‌های تخریبی دوران اشغالگری در افغانستان است که اقتصاد نابود کرد و زمانی که اقتصاد و معیشت نباشد، مهاجرت و آوارگی شکل می‌گیرد.  
کاظمی‌قمی اظهار کرد، آمریکایی‌ها داعش را به افغانستان آوردند تا مردم این کشور امنیت نداشته باشند و بحران اقتصادی و امنیتی در افغانستان ریشه‌ای است که به دوره اشغالگری بازمی‌گردد.
سفیر ایران در کابل در عین حال گفت، بیان این مساله مفهومش این نیست که حاکمان امروز افغانستان مسئول نیستند، حکومت موقت طالبان مسئول برقراری امنیت مردم افغانستان و تامین امنیت مرزهای مشترک است.

خالی شدن پاسگاه‌های مرزی در دولت اشرف‌غنی 

کاظمی‌قمی تصریح کرد، گفته می‌شود ایران یکی از کریدورهای بزرگ ترانزیت مواد مخدر به‌سبب نزدیک بودن به اروپاست و ایران هر سال در جریان مبارزه با این پدیده شوم قربانی می‌دهد، چرا که این مواد افیونی از مرزهای مشترک جابه‌جا می‌شود.   
سفیر ایران در کابل خاطرنشان کرد، کشف مواد مخدر از سوی جمهوری اسلامی ایران قابل توجه است. 
کاظمی‌قمی اظهار کرد، در دوره حکومت قبلی افغانستان، اتفاق بدی رخ داد و به مرور پاسگاه‌های مرزی را از نیروهای مرزبانی خارج کردند و رصد این موضوع نشان داد، این عقب‌نیشنی‌ها ردپایی از حضور داعش نشان می‌دهد. 
رئیس نمایندگی ایران در افغانستان گفت، بخش زیادی از پاسگاه‌های مرزی افغانستان امروز فاقد نیروهای مرزبانی است و این موضوع، مشکل و چالشی به‌وجود می‌آورد.

کاظمی‌قمی تاکید کرد، از طرف دیگر با آمدن مهاجران به‌سمت مرز مشترک آن هم در شب، مرزبانی که درحال صیانت است با حجمی از مردم روبه‌رو می‌شود که آیا قاچاقچی، داعشی و یا مردم افغان هستند و ناچار باید ایست دهد و درگیر می‌شود.  
سفیر ایران در کابل با بیان اینکه برخی اقدام‌های تحریک‌آمیز انجام می‌دهند گفت، آمریکایی‌ها سعی می‌کنند میان ایران و طالبان درگیری ایجاد کنند و با واسطه حرکت‌های شیطنت‌آمیز انجام می‌دهند.  
کاظمی‌قمی اظهار کرد، علاوه بر این، گروه‌هایی وجود دارند به‌عنوان گروه تروریستی سعی دارند به سمت ایران بیاییند. 
سفیر ایران در کابل تصریح کرد، یک نکته مهم وجود دارد و باید واقعیت‌ها گفته شود، در جریان اغتشاش‌ها در ایران، برخی جریان‌های تروریستی به‌دنبال آوردن سلاح از خاک افغانستان به داخل ایران بودند و این کشفیات توسط طالبان صورت گرفت. 

اقدام‌های راهبردی امنیت‌آفرین در مرزها
کاظمی‌قمی اظهار کرد، طی یک سال 25 تا 26 درگیری مرزی میان ایران و افغانستان روی داد اما برخی اقدام‌های تحریک‌آمیز اتخاذ ‌کردند که میان ایران و طالبان درگیری روی دهد. 
سفیر ایران در کابل خاطرنشان کرد، ایران و طالبان برای برقراری امنیت مرزهای مشترک مسئولیت دارند و اقدام‌های خوبی انجام می‌دهند که یکی از کارهای راهبردی امنیت‌آفرین در مرزها، کار اقتصادی است. 
کاظمی‌قمی‌گفت، باید مناطق آزاد مشترک ایجاد شود، روان‌سازی و هوشمند‌سازی مرزها انجام شود و در مجموع مرز مشترک ایران با افغانستان در مقایسه با مرزهای این کشور با کشورهای دیگر، وضعیت بهتری دارد. 

راه‌اندازی کنسرسیوم بین ایران و افغانستان  

کاظمی‌قمی همچنین درباره اهمیت ترانزیت بین‌المللی و همکاری ریلی با حکومت طالبان گفت، خط ‌آهن خواف- هرات در جریان درگیری‌ها در افغانستان تخریب شد،  این مسیر ریلی در طرح کلان مسیر ترانزیت جنوب به شمال تعریف شده و این خط آهن جز اولویت‌های ایران است.
سفیر ایران در کابل اظهار کرد، کنسرسیوم ریلی راه‌اندازی شده است و ما می‌خواهیم پیشانی کار اقتصادی را نه فقط با افغانسان، بلکه با دیگر کشورها، بر پایه بخش خصوصی بگذاریم و دولت باید حمایت کند.   
کاظمی‌قمی افزود، در این زمینه، جمهوری اسلامی ایران با دولت طالبان توافق کرده و کارها شروع شده است. 
رئیس نمایندگی ایران در افغانستان با بیان اینکه در حوزه معدن هم کنسوسیوم شکل گرفته است اظهار کرد، افغانستان می‌تواند اقتصاد مکمل ایران باشد. 
کاظمی‌قمی‌با بیان اینکه در حوزه صنایع و کشاورزی، افغانستان می‌تواند مکمل اقتصادی ایران باشد اظهار کرد، چه ضرورتی دارد ایران کالاهای اساسی خود را از کشورهای دیگر وارد کند، افغانستان می‌تواند اولویت نخست ایران در رویکرد اقتصاد مکمل باشد. 

سفیر ایران در کابل گفت، افغانستان آب و هوا و زمین مناسبی دارد، ایران آماده است بذر و پول دهد و طالبان تولید کند و علاوه تامین نیاز خود، ایران سالانه پنج میلیون تُن خرید تضمینی از افغانستان داشته باشد. 
کاظمی‌قمی همچنین افزود، در حوزه انرژی یکی از کشورهای تامین‌کننده برق افغانستان، ایران است و تولید برق دولتی در افغانستان کم بوده و 300 مگاوات است و حدود 700 مگاوات برق از دیگر کشورها از جمله ایران وارد می‌کند. 
سفیر ایران در افغانستان اظهار کرد، اما زمینه احداث نیروگاه‌های پاک بین دو کشور فراهم است و روی آن کار می‌شود، در مرزهای مشترک، وزش بادهای 120 روزه است و با ایجاد مناطق آزاد مشترک می‌شود از آن، انرژی پاک تولید کرد.

پایان اشغالگری و تداوم خباثت آمریکا در افغانستان 

کاظمی‌قمی همچنین درباره تداوم دخالت آمریکا در افغانستان اظهار کرد، خارجی‌ها از افغانستان رفتند اما شیطنت و خباثت آنان همچنان در افغانستان ادامه دارد و همچنان درحال حمایت از داعش هستند تا این گرو فشاری علیه طالبان باشد. 
سفیر ایران در کابل تاکید کرد، داعش تقویت می‌کنند ضد کشورهای دیگر که از نگاه آمریکا یا رقیب هستند یا دشمن معرفی می‌شوند. 
کاظمی‌قمی خاطرنشان کرد، از داعش و تروریسم حمایت می‌کنند تا ثبات و امنیت در افغانستان شکل نگیرید، پول‌های مردم افغانستان بلوکه می‌کنند تا فشار بیشتری بر مردم و دولت طالبان وارد کنند.
سفیر ایران در کابل اظهار کرد، به‌عبارتی اشغالگری آمریکا از افغانستان رفت اما دخالت همچنان وجود دارد و سیاست آنان این است، افغانستان به سمت ثبات پیش نرود اما آمریکا در نهایت شکست می‌خورد. 
کاظمی‌قمی‌با بیان اینکه منطقه با تروریسم بین‌المللی روبه‌رو است که مورد حمایت صهیونیست‌ها و آمریکاست گفت، این طرف‌ها تروریسم را در افغانستان تقویت می‌کنند و کنترل هوایی همچنان در اختیار آمریکاست و این موضوع مورد اعتراض طالبان است.
کاظمی‌قمی درباره پیش‌بینی امنیت افغانستان تصریح کرد، با همه این شیطنت‌ها و به سبب نگرانی که کشورهای همسایه و منطقه دارند، آماده هستند به حکومت طالبان برای مبارزه با تروریسم و برقراری امنیت و ثبات در افغانستان کمک کنند.  
سفیر ایران در کابل اظهار کرد، اگر انسجام داخلی در افغانستان شکل گیرد و دیگران در حکومت سهیم شوند، به امنیت در افغانستان کمک می‌کنند و قطعا ظرفیت داخل افغانستان با تعامل و همکاری منطقه می‌تواند «امنیت‌پایدار» در افغانستان شکل بگیرد.

نوع نگاه ایران به افغانستان 

کاظمی‌قمی درباره نوع تعامل ایران با حکومت طالبان گفت، نگاهی که هم مردم ایران و هم نظام جمهوری اسلامی ایران به مردم افغانستان دارد، نگاه حمایتی بوده و درک شرایط و وضعیت آنان است.
سفیر ایران در کابل تصریح کرد، هیچ انسانی نمی‌خواهد وطن خود را رها کند اما اگر عموم مردم می‌روند به‌سبب مشکلات امنیتی و اقتصادی است و باید اعتراف کرد بخش زیادی از مهاجران افغان از مسیر غیرقانونی وارد ایران می‌شوند. 
کاظمی‌قمی افزود، برای جلوگیری از ورود غیرقانونی به ایران، نیاز است روی انسداد مرزها کار شود و در مجموع برقراری امنیت مرزی نیازمند چنین اقدام‌هایی است.
سفیر ایران در پایان تاکید کرد، همه باید به افغانستان اشغال و تخریب شده کمک کنند، ملت افغانستان نمی‌خواهد از سرزمین خود برود و با حل مشکلات امنیتی، برقراری ثبات، سازندگی و اقتصاد افغانستان، مهاجران داوطلبانه به سرزمین خود برمی‌گردند.

گفت‌وگو از بهنام یزدانی